ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΓΕΝΗ ΑΝΟΡΕΞΙΑ

Η οικογενειακή θεραπεία για την ΨΑ
Μητέρα: συναισθηματικά ψυχρή, επικριτική, υπερπροστατευτική και παρεμβατική.
Πατέρας: απομακρος, δε συμμετέχει συναισθηματικά και έχει κακή σχέση με τη σύζυγο.
Οικογένειες: κοινωνικά απομονωμένες, άκαμπτες, τελειοθηρικές

ΣΥΣΤΗΜΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

• Δομική προσέγγιση (Minuchin et al 1978)
• Σχολή του Μιλανου (Selvini-Palazzoli et al 1978)
• Η ομάδα του Maudsley

Συμπτώματα ΨΑ συνεισφέρουν στη διατήρηση δυσλειτουργικων μηχανισμών οικογένειας
(π.χ. ακαμψία, υπέρεμπλοκή)
Παρεμβασεις: οικογενειακά γεύματα
…

4 Τύποι λειτουργίας της Ψυχοςωματικης οικογένειας (Minuchin et al 1978)
Υπέρεμπλοκή:
Δυσδιάκριτα όρια μεταξύ των μελών
Μέλη της οικογένειας δεν έχουν προσωπικό χώρο
Εισβάλει ο ένας στα συναισθήματα και στις σχέσεις του άλλου

Ακαμψία: Δυσκολία στην προσαρμογή των φυσιολογικών αλλαγών
Η αλλαγή βιώνεται ως επικίνδυνη (π.χ. φυγόκεντρη δυναμική εφηβείας, ωρίμανση παιδιών)
Προσπαθούν να μείνουν προςηλωμενες στους παλιούς τρόπους λειτουργίας

Υπερπροστατευτικότητα:
Το εξωτερικό περιβάλλον βιώνεται ως απειλητικό και τα μέλη της οικογένειας ως ευάλωτα.
Η αυξημένη προστασία προς νεότερα μέλη μπορεί να εμποδίσει την εξέλιξη,
την αυτονόμηση και τη σταδιακή ανεξαρτητοποίηση από τη γονεϊκή οικογένεια.

Αποφυγή σύγκρουσης:
Οι συγκρούσεις των μελών αντιμετωπίζονται ως καταστροφικά γεγονότα
Φόβος για επαπειλούμενη διάλυση
Με την αποφυγή της σύγκρουσης τα προβλήματα παραμένουν άλυτα, η υπόγεια ένταση αυξάνεται και θέτει σε κίνδυνο τη συνοχή της οικογένειας

Τρεις τύποι αποφυγής σύγκρουσης
Τριγωνοποιηση: το παιδί δεν μπορεί να εκφραστεί χωρίς να πάρει το μέρος του ενός γονιού.
Συμμαχία γονιού-παιδιού:το παιδι είναι σε σταθερή συμμαχία με τον ένα γονιό εναντίον του άλλου
Παράκαμψη: το ζευγάρι είναι φαινομενικά ενωμένο και θεωρεί ασθένεια παιδιού το μοναδικό πρόβλημα της οικογένειας.

Χαρακτηριστικά ανορεκτικής οικογένειας
Παιδοκεντρική
Παιδί αναπτύσσει μια ψυχαναγκαστική ανάγκη για τελειότητα
“Parent watcher”: δυστάζεινα ανεξαρτητοποιηθεί χωρίς τη γονεϊκή έγκριση
Υπερεμπλοκήμε οικογένεια καταγωγής
Εστιάζουν σε σωματικά συμπτώματα.
Κρυφή σύγκρουση μεταξύ συζύγων.

Το 86% των κοριτσιών που επασχαν από ΨΑ αναρρωσαν (Minuchin et al1975, Minuchin et al 1975b, Rosman et al 1975)

Κριτική στο έργο του Minuchin:
Οι 4 τύποι δεν είναι διακριτοί και σε μια οικογένεια μπορεί να συνυπάρχουν στοιχεια και από τους τέσσερις
Απαντώνται σε πολλές οικογένειες με μέλος με ψυχική νόσο
Σοβαρά μεθοδολογικά προβλήματα μελετών αποτελεσματικότητας (Hodes et al 1991, Τομαράς 1997)

Η σχολή του Μιλάνου (Selvini-Palazzoli et al 1978)

Εστιάζει στην επίδραση που έχει η ΨΑ και τα συμπτώματα της στην πάσχουσα και την οικογένεια της.
Τα συμπτώματα μπορεί να προστατεύουν την οικογένεια, να συμβάλλουν στη μείωση της απειλής από την εμφάνιση της σεξουαλικοτητας, να προάγουν την επανασύνδεση της οικογένειας, να συμβάλλουν στην αποφυγή συγκρούσεων.
Η δυσλειτουργία της οικογένειας οφείλεται κυρίως σε κρυφές συμμαχίες μεταξύ των μελών.

Η οικογενειακή θεραπεία εστιάζει στο ν'αντιληφθεί η οικογένεια τους κανόνες λειτουργίας της.
Οι θεραπευτές είναι λιγότερο παρεμβατικοί και βοηθούν την οικογένεια στο να διερευνήσει και να προτείνει η ίδια τις αλλαγές.
Οι θεραπευτές "αναπλαισιωνουν" το σύμπτωμα, δίνοντας του θετική σημασία, ενισχύουν την αλλαγή των δυσλειτουργικων συμπεριφορών.

Η ομάδα του Maudlsey
Αναφέρεται σε οικογένειες με εφήβους με ΨΑ.
Οι θεραπευτές εστιάζονται στην αντιμετώπιση του υποσιτισμού.
Οι γονείς ενισχύονται ν'αναλαβουν να επισιτίσουν την κόρη τους ώστε να εντοπιστούν προβληματικές συμπεριφορές (π.χ. θυμός, ακατάλληλη επιλογή τροφής).
Αποφυγή συζητήσεων για την αιτιολογία της ΨΑ.
Διαχωρισμός της πάθησης από την πάσχουσα ως άτομο.

Η οικογενειακή θεραπεία του Dare
Απενοχοποίηση γονέων από την ευθύνη της ασθένειας.
Η οικογένεια χρησιμοποιείται ως μέσο αναρρωσης.
Η τεχνική της αύξησης του άγχους των γονέων ώστε να εμπλακούν πλήρως στη θεραπεία.

Οι τρεις φάσεις της θεραπείας:
Πρώτη φάση: Αναζωογόνηση γονεϊκών ρόλων κυρίως σχετικά με τις διατροφικές συμπεριφορές της ασθενούς.
Η θεραπεία επικεντρώνεται στα συμπτώματα της ΔΠΤ και ξεκινά με ένα οικογενειακό γεύμα.
Στόχος θεραπευτή: ανάπτυξη ισχυρής γονικής συμμαχίας και ευθυγράμμιση με υποσύστημα αδερφών ή φιλων.
Οι οικογένειες ενθαρρύνονται ν'ανακαλυψουν μόνες τους τον καλύτερο τροπο έπανασίτισης.

Δεύτερη φάση: αρχίζει όταν η ασθενής αποδέχεται τις γονικές απαιτήσεις να αυξήσει την πρόσληψη τροφής και να βιώνει τη σταθερή αύξηση βάρους.
Η οικογενειακή θεραπεία εστιάζει σε προβλήματα στο έργο των γονέων να υποστηρίξουν τη σταθερή αύξηση βάρους της ασθενούς.

Τρίτη φάση: ξεκινά όταν επιτυγχάνεται ένα σταθερό βάρος και η αυτό-επιβαλλόμενη ασιτία υποχωρεί.
Κεντρικό ζήτημα: εδραίωση υγιούς σχέσης με γονείς, όπου η ΨΑ δεν αποτελεί τη βάση της αλληλεπίδρασης.
Προσπάθεια επίτευξης αυξημένης προσωπικής αυτονομίας για την έφηβη και αναδιοργάνωση κοινής ζωής του ζεύγους.

Οι οικογένειες των ασθενών με ΨΑ: ελεγχόμενες και οργανωμένες.
Οι οικογένειες των βουλιμικών ασθενών: χαοτικές, συγκρουσιακές και επικριτικές

Δουλεύοντας με οικογένειες ενηλικών με ΨΑ (Treasure et al)
Τρεις διάφορες:
Διαφορετική αντιμετώπιση από το νομό
Κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Ο βαθμός της εμπλοκής και της εξάρτησης του ασθενούς από την οικογένεια του, καθώς και των γονιών από τη φροντίδα των ασθενών ποικίλει.
Η ασθένεια είναι μακροχρόνια.

Η ατζέντα για τη δουλειά με ενήλικες με ΨΑ
1. Διαχείριση των πληροφοριών
2. Στόχοι της θεραπείας, φύση και βαθμός γονεϊκης εμπλοκής
3. Βοήθεια προς τους φροντιστές για αποτελεσματική αντιμετώπιση (διαχείριση άγχους)
α) Κατανόηση των μοντέλων της αλλαγής της συμπεριφοράς και της διαχείρισης των αλληλεπιδρασεων (less: listen, empathy not sympathy, sharing, affirmation and support)

Β) Εκπαίδευση των φροντιστών στη διαχείριση των συμπτωμάτων και των συμπεριφορών της ΨΑ (επικοινωνία, ανάλυση των λειτουργιών, επίλυση προβλημάτων και επίτευξη ρεαλιςτικών στόχων)
γ) Διερεύνηση των μηχανισμών της διατήρησης των διαπροσωπικών σχέσεων (ρόλοι φροντιστών)
δ) Αύξηση της υποστήριξης των φροντιστών και καταπολέμηση του στίγματος (συναντήσεις και μοίρασμα με άλλους φροντιστές)
ε) Χρόνος επικοινωνίας (υποστηρικτικά δίκτυα)
στ) Άγχος των ρόλων (παραμέληση αναγκών άλλων μελών)