Ogham

OGHAM

• Is aibítir sheanda í an tOgham (Sean-Ghaeilge Ogam),
• a bhíodh in úsáid roimh theacht na Críostaíochta go hÉireann,
• sa tréimhse idir 300 A.D. agus 600 A.D. Tuairiscíonn na saineolaithe nárbh aibítir
• Faightear inscríbhinní in Éirinn, in Albain, sa Bhreatain Bheag,
• i Sasana, agus ar Oileán Mhanann.

Ogham

• Nuair a bhí an tOgham gearrtha ar liag, ar ghallán
• nó ar chloch chuimhneachán, rith an téacs aníos ó bhun go barr na cloiche.
• D'úsáidtí poncanna do na gutaí mar seo a leanas:
• ponc amháin = a, dhá phonc = o, trí phonc = u, ceithre phonc = e agus cúig phonc = i.
• D'úsáidtí stróiceacha do na consain.

OGHAM

• Ghearrtaí an scríbhneoireacht seo ar imeall na cloiche nó ar lár líne ar a
• dtugtaí an 'fleasc'.
• Tá inscríbhinní dátheangacha Gaeilge agus Laidine ann freisin,
• a théann ó chlé go deas.

Ogham

• Nuair a bhí an tOgham scríofa i lámhscríbhinní,
• lean an téacs gnáth-threo na Laidine (cothrománach agus ó chlé go deas),
• le stríoca ingearacha in áit eangaí greanta na n-inscríbhinní le haghaidh na ngutaí.

Ogham

• Tá 25 litir san Ogham. Tugtar fiodha ar an gcéad fiche litir,
• agus forfheadha ar na litreacha eile.
• Roinntear na litreacha i gceithre aicme, a ainmníodh
• ón gcéad litir sa sraith (Aicme Beithe, Aicme hÚatha, Aicme Muine, Aicme Ailme).
• Fiche litir agus cúig litir.